Wielka
Obwodnica, nazywana też Wielką Pętlą to dla Bieszczad droga szczególna. Stanowi
jedyną możliwość dostania się w najbardziej odległe ich zakątki, a dzięki jej
wybudowaniu turyści zaczęli bez przeszkód docierać do Wetliny, Cisnej czy
Ustrzyk Górnych. Ta wspaniała, widokowa trasa jest doskonałym sposobem na
poznanie najważniejszych miejsc w regionie. Jej przebieg pozwala także na
odbywanie wycieczek i spacerów w terenie.
Wielka
Obwodnica ma długość około 150 kilometrów. Rozpoczyna się i kończy w Lesku. Przebieg:
Lesko – Uherce Mineralne – Olszanica – Ustrzyki Dolne – Hoszów – Rabe – Czarna – Lutowiska – Smolnik – Stuposiany – Pszczeliny – Bereżki – Ustrzyki Górne – Wetlina – Cisna – Jabłonki – Baligród – Mchawa – Nowosiółki – Hoczew – Huzele – Lesko.
Geograficznie
Wielka Obwodnica przebiega przez Góry Sanocko Turczańskie oraz Bieszczady.
Patrząc jednak z punktu widzenia turystyki cały ten obszar zwykło się nazywać
Bieszczadami. Najbardziej widowiskowa jej część obejmuje tak zwane Bieszczady
Wysokie rozciągające się na południe od Sanu. Wspaniałym miejscem widokowym
jest specjalnie przygotowany w tym celu parking nad Lutowiskami, z którego przy
dobrej pogodzie obserwować można przepiękną panoramę sięgającą najwyższych
bieszczadzkich szczytów. Niezwykłym doświadczeniem jest także przejazd najdalej
na południe położonego odcinka trasy między Ustrzykami Górnymi a Cisną. Z
kolejnych przełęczy i podjazdów na nie roztaczają się piękne widoki głównie na
Pasmo Połonin, gniazdo Tarnicy oraz Rawki.
Wielką Obwodnicę w wielu miejscach przecinają szlaki turystyczne. Najczęściej odwiedzane przez turystów prowadzą na Połoninę Wetlińską z Przełęczy Wyżniej, Tarnicę przez Szeroki Wierch z Ustrzyk Górnych, Rawki i Kremenaros z Przełęczy Wyżniańskiej oraz z tej samej przełęczy na Połoninę Caryńską. Wycieczki te nie należą do specjalnie długich i z łatwością mogą być wplecione w przejazd Wielką Obwodnicą. Należy tylko pamiętać, że wszystkie wymienione szlaki znajdują się na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego i wejście na nie wymaga zakupienia biletu.
Wielka Obwodnica to nie tylko malownicze krajobrazy ale także ciekawe miejscowości, z wieloma cennymi zabytkami. Największe ich nagromadzenie znajdziemy w Lesku. To niewielkie miasteczko poszczycić się może jednym z najstarszych kirkutów w Polsce, na którym znaleźć można nagrobki pochodzące jeszcze z XVI wieku. niezwykle cenna jest także znajdująca się niedaleko rynku manierystyczna synagoga, z charakterystyczną wieżyczką. Lesko było także przez wieki siedzibą szlacheckiej rodziny Kmitów. Pozostał po nich stojący w malowniczym parku zamek, którego przebudową w XIX wieku kierował sam Wincenty Pol.
Niemal wszystkie miejscowości leżące przy Wielkiej Obwodnicy Bieszczadzkiej były do czasów II wojny światowej zamieszkane w całości lub zdecydowanej większości przez Bojków i Łemków- ruskich górali wyznania grekokatolickiego. Pamiątką po nich są dziś cerkwie oraz stare cmentarze. Cerkwie oglądać można w północnej i północno-wchodniej części trasy. Związane jest to z faktem, że do 1951 roku tereny te znajdowały się w Związku Radzieckim, a świątynie były użytkowane w przeciwieństwie do tych po stronie polskiej, które albo opuszczone popadły w ruinę albo zostały celowo zniszczone. Najpiękniejsze cerkwie oglądać można w Smolniku nad Sanem, Hoszowie i Żłobku. Pierwsza z nich jest jednocześnie jedyną zachowaną na terenie Polski cerkwią bojkowską i jest wpisana na listę UNESCO.
Na ważny punkt na mapie turystycznej Bieszczad wyrosły w ostatnich latach Uherce Mineralne. W miejscowości tej oprócz zabytkowego, barokowego kościoła można też odwiedzić Bieszczadzką Szkołę Rzemiosł, browar Ursa Maior oraz spróbować swych sił w przejażdżce drezyną rowerową. Z kolei w Czarnej działa od niedawna prywatne Muzeum Historii Bieszczad dokumentujące dzieje tego regionu. Można w nim zobaczyć narzędzia, elementy dawnych budynków, w tym cerkwi, a także wiele pamiątek po okresie zasiedlania Bieszczad po przesiedleniu ludności rusińskiej.
Podróżując Wielką Obwodnicą nie sposób nie
zwrócić uwagi na Baligród i Hoczew. Miejscowości te związane były w przeszłości
z rodziną Balów, która kolonizowała tereny Bieszczadów. Baligród to dawne
miasteczko, w którym zachowała się dawna murowana cerkiew, dziś sukcesywnie
remontowana, barokowy kościół a także ciekawy kirkut. Z kolei w Hoczwi za
ufundowanym przez Balów barokowym kościołem odnaleźć można ruiny ich zamku.
Będąc w Hoczwi warto zajrzeć także do Galerii Rzeźby Bieszczadzkiej prowadzonej
przez Zdzisława Pękalskiego i jego żonę.
Wielka Obwodnica Bieszczadzka to jedna z
najbardziej widokowych tras w Polsce. To także jeden ze sposobów poznawania
tych malowniczych i niezwykle ciekawych terenów.
