Zwierzyniec – nieformalna stolica Roztocza

Zwierzyniec jest niewielkim miastem na Roztoczu, położonym niedaleko Zamościa. Należy do najbardziej znanych miejscowości turystycznych w tym regionie, a przez wielu uznawany jest za nieoficjalną stolicę Roztocza. Jego okolice leżą na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego, znajduje się też siedziba dyrekcji parku oraz jego budynek edukacyjny. Ze względu na położenie, możliwość wypoczynku oraz dużą liczbę szlaków pieszych i rowerowych Zwierzyniec ma rozwiniętą bazę noclegową, składającą się głównie z pensjonatów, gospodarstw agroturystycznych i pokoi na wynajem.

Historia Zwierzyńca sięga końca XVI w. Miasto zostało założone w Ordynacji Zamojskiej należącej do właścicieli niedalekiego Zamościa, Zamoyskich. Wkrótce też rodzina wybudowana tu swoją letnią rezydencję. Osada rozrosła się wokół dworu myśliwskiego i zwierzyńca, w którym hodowane były zwierzęta wypuszczane następnie w czasie polowań. Stąd też nazwa miejscowości. Oprócz dworu w Zwierzyńcu znajdował się też letni pałacyk na wodzie, a z czasem Zamoyscy zaczęli lokować tu liczne zakłady przemysłowe. W końcu XVIII w. założono fabrykę mydła i porcelany, a w XIX w. wytwórnie bryczek, posadzek, maszyn rolniczych, tartak oraz browar. Od 1812 r. Zwierzyniec był siedzibą zarządu Ordynacji Zamojskiej, co dawało mu liczne przywileje.

W centrum miejscowości cały czas widoczne są ślady przeszłości związanej z działalnością rodziny Zamoyskich. W Parku Zwierzyńczyk zobaczyć można zabudowania dawnej siedziby ordynacji. Sam park też jest bardzo urokliwy ze swoimi stawami i ścieżkami. Nieopodal wznosi się budynek dawnego browaru, w którym działa dziś trasa turystyczna. Zwiedzanie z przewodnikiem kończy się degustacją piwa. Choć obecnie w samym browarze piwa się już nie produkuje, to piwa Zwierzyniec skosztować można. Powstaje ono w browarze Perła w Lublinie, który jest też właścicielem zabytkowego budynku w Zwierzyńcu.

Niezwykle malowniczym miejscem jest kościół św. Jana Nepomucena „Na Wyspie”. Stoi on na wyspie na stawie i wybudowany został w XVIII w. Barokowa fasada kryje ładne, ale dość skromne wnętrze. Atutem miejsca jest jego otoczenie, w skład którego wchodzą oblane wodą dzwonnica i cmentarz. Warto jest zrobić sobie spacer brzegiem stawu i obejrzeć kościół także od strony prezbiterium.

Nowsza część Zwierzyńca rozciąga się na północ od zespołu zabudowy dawnej ordynacji, na drugim brzegu rzeki Wieprz. Jest tu sporo obiektów wypoczynkowych oraz lokali gastronomicznych. W sezonie ich liczba zwiększa się o stoiska sezonowe. Z kolei we wschodniej części miejscowości znajduje się sztuczny zalew Rudka powstały na rzece Wieprz. Na jego brzegu działają plaże oraz pola namiotowe.

Zwierzyniec to nie tylko urokliwa miejscowość, ale doskonała baza do aktywnego wypoczynku na Roztoczu. Można stąd wyruszyć na szlaki piesze i rowerowe. Jednym z popularniejszych jest trasa na Bukową Górę w Roztoczańskim Parku Narodowym i dalej do wsi Sochy. Nieopodal znajdują się też malownicze Stawy Echo, nad którymi można czasem spotkać pasące się koniki polskie z hodowli prowadzonych przez park. Stawy niestety w czasie suszy wysychają ponieważ zanika doprowadzający do nich wodę potok Świerszcz. Między stawami, a Zwierzyńcem wytyczono w ostatnich latach kilka ścieżek do nordic walkingu. Zwierzyniec to także doskonałe miejsce dla osób lubiących spływy kajakowe. Działą tu kilka firm oferujących spływy na Wieprzu, ale także na innych rzekach Roztocza. Najkrótsze trasy mają około godziny, zaś na bardziej zaprawionych w wiosłowaniu czekają także spływy kilkudniowe.